Theo nghiên cứu thì có khoảng 10% dân số nói chung và 25% người cao tuổi có hội chứng khô ở miệng – không đủ nước bọt (nước miếng) ở miệng. Đây là một triệu chứng của một rối loạn, chứ không phải là một căn bệnh riêng biệt.
Thông thường, khô trong miệng là kết quả của sự suy giảm nước bọt được sản xuất bởi các tuyến nước bọt và thường do tác dụng phụ của thuốc. Nó ảnh hưởng đến sức khỏe của răng cũng như ảnh hưởng sự thèm ăn và thưởng thức các món ăn.
Bệnh khô miệng là gì?
Khô miệng là cảm giác thiếu nước bọt trong miệng. Nước bọt có tác dụng giữ cho miệng luôn ướt. Nó giúp bảo vệ răng khỏi bị sâu, làm lành những cơn đau rát của miệng đồng thời ngăn ngừa nhiễm trùng miệng do vi khuẩn, virus và nấm gây ra trong miệng. Nước bọt còn liên quan đến việc cảm nhận mùi vị.
Tuy nhiên, những chức năng của nước bọt có nguy cơ bị mất đi khi miệng bị khô. Khô miệng thỉnh thoảng xuất hiện khi bạn có tâm trạng lo lắng, buồn bực, căng thẳng tinh thần hoặc do sử dụng thuốc. Nhưng nếu miệng bị khô xuất hiện thường xuyên trong ngày, bạn cần đến bác sĩ hoặc nha sĩ để thăm khám. Đặc biệt ở người lớn tuổi, miệng bị khô đôi khi không phải là triệu chứng của tuổi già.
Bệnh khô miệng xảy ra trong trường hợp nào?
Khô miệng thường xảy ra khi các tuyến trong miệng không hoàn thành nhiệm vụ tiết ra nước bọt. Thiếu nước bọt, miệng sẽ bị tổn thương. Có nhiều nguyên nhân khiến cho hoạt động của tuyến tiết nước bọt hoạt động kém hiệu quả.
Người ta ước tính có khoảng 400 loại thuốc làm cho tuyến nước bọt tiết ít hơn hoặc làm thay đổi thành phần của nước bọt trong việc thực hiện chức năng quan trọng này. Chẳng hạn như thuốc chữa bệnh dị ứng, thuốc cầm tiêu, thuốc ngừa huyết áp cao, và thuốc chữa trầm cảm dẫn đến bệnh miệng bị khô. Miệng bị khô gây bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày.
Một số người thường gặp tình trạng miệng bị khô và nhiều đàm nhớt. Một số người khác có cảm giác bỏng rác hoặc gặp khó khăn trong việc ăn uống. Điều này khiến cho cổ họng cũng bị khô và nuốt khó do thiếu chất lỏng. Mặt khác, người bị khô miệng có thể làm phát triển một số bệnh lý khác về miệng như: rát miệng, môi nứt nẻ, lưỡi bị khô và nhám.
Điều trị bệnh khô miệng ở người già
Để xác định có khô miệng, bác sĩ hoặc nha sĩ có thể kiểm tra miệng và kiểm tra tất cả các loại thuốc đang dùng. Đôi khi có thể cần xét nghiệm máu, chụp các tuyến nước bọt hoặc các xét nghiệm để đo lường lượng nước bọt để xác định nguyên nhân. Nếu nghi ngờ bệnh nhân miệng bị khô là do hội chứng Sjogren, bác sĩ sẽ chỉ định sinh thiết tế bào tuyến nước bọt.
Để điều trị khô trong miệng, với những trường hợp nhẹ, có thể áp dụng một số biện pháp không dùng thuốc như: như các loại trà được làm từ kẹo dẻo (tuy chưa mang tính thuyết phục); dùng điện châm mang lại nhiều hứa hẹn trong một số nghiên cứu về điều trị chứng bệnh trên; nước bọt giúp ngăn ngừa sâu răng bằng cách trung hòa acid do vi khuẩn, hạn chế vi khuẩn phát triển và rửa đi các hạt thức ăn, giúp tăng cường khả năng để thưởng thức và làm cho nó dễ dàng hơn để nuốt. Ngoài ra, các enzym trong nước bọt hỗ trợ cho tiêu hóa.
Trường hợp bị khô trong miệng kéo dài làm ảnh hưởng sức khỏe và sinh hoạt hằng ngày, nhất thiết phải điều trị theo nguyên nhân. Nếu do dùng thuốc dẫn đến tình trạng bệnh nhân miệng bị khô, bác sĩ sẽ điều chỉnh liều lượng hoặc thay thế một loại thuốc mà không gây ra tình trạng này; dùng sản phẩm dưỡng ẩm miệng bao gồm nước súc miệng, nước bọt nhân tạo hoặc chất dưỡng ẩm để bôi trơn miệng.
Biện pháp hiệu quả giúp bệnh nhân giảm các triệu chứng khô miệng
- Uống từng ngụm nước hoặc hút nước nhiều lần trong ngày để làm ẩm miệng và uống nước trong bữa ăn để hỗ trợ nhai và nuốt, hạn chế tình trạng miệng bị khô ở người già.
- Nhai kẹo cao su không đường hoặc ngậm kẹo cứng không đường; thay thế nước bọt có chứa carboxymethylcellulose hoặc hydroxyethyl cellulose.
- Thở bằng mũi, không thở miệng. Nếu mắc chứng ngáy khiến thở bằng miệng trong đêm cần điều trị ngay.
- Thêm độ ẩm cho không khí vào ban đêm bằng máy tạo độ ẩm phòng.
- Dưỡng ẩm môi để làm dịu vùng da khô hay nứt.
Lời khuyên của thầy thuốc khi xuất hiện triệu chứng của bệnh khô miệng
- Tránh dùng cà phê và rượu, các nước súc miệng có cồn vì có thể gây khô và kích ứng miệng
- Không hút thuốc hoặc nhai thuốc lá, vì chúng có thể làm khô và gây kích ứng miệng
- Hạn chế dùng các thuốc kháng histamin và thuốc thông mũi vì có thể làm trầm trọng thêm
- Tránh các thực phẩm có đường hoặc có tính acid và bánh kẹo do chúng làm tăng nguy cơ sâu răng.
- Tránh thức ăn cay hay mặn dễ gây kích ứng miệng; dùng kem đánh răng có chứa chất florua.
- Sử dụng dung dịch florua hoặc bàn chải gel fluor trước khi đi ngủ; đi khám răng miệng ít nhất 2 lần mỗi năm để kiểm tra và lấy mảng bám răng giúp ngăn ngừa sâu răng.